ПАША КЕЧЕ 1

ПАША КЕЧЕ

Паша тӱнямбал кече, тыгак тӱнямбал кечышт семын пале паша, пайрем кечылан шотлалтын, тудын тӱня ужмашыжлан кугу палемдалтын 1 майыште, Африка деч посна южо эллаште, Лишыл Эрвелне, Азийыште. Икымше сентябрь пайрем кече семын палыме эртаралтше паша да канадын да сша-н шочмо Кече пашам ыштен. Пашам икымше май пайрем эртаралтеш да праваже верч пашазе толкыным лӱмым сулен.

Паша шочмо кечыжым палемда

Xix курымышто кучедалаш тӱҥалам пашазе, пашам кычалаш сай йӧн. 12 шагат жапын ыштыше пашазе, кузе пӧръеҥ миет тудын деке да, ден ӱдырамаш, йоча да шоҥго-влаклан. Завод пашаеҥ-влак кӱлмӧ нерген ида тургыжлане да нуно шке суапыштым шотыш налыныт. Промышленный революцийлан жап кая, кугу да виян пагыт кугу предприятийыш логалеш, туге гынат пашаеҥже-влакым кумылаҥдышашлан тӱлышаш огыл тиде лиеш, сай йӧн дене ышталташ тӱҥалыныт шонет тудым йод. Тыге икымше пашазе толкыным тӱняште лийына. Xix курым мучаште чикаго олаште касвел рӱдолаштыже ик эн тӱҥлан шотлалтеш тӱня йӧнозанлык сша, тушто 1886 ий забастовкым эртараш тӱҥалме да икымше вуйлатышыже группынан профсоюз пашаеҥ. Тӱҥ шонен лукмо паша шотышто забастовкым да йодеш тартушто палемдат, российыште, 8 шагат марте паша кече кӱчыкемеш, пашадар кугеммым да паша верым пуэн. 50 тӱжем наре пашам чумырымо лийын, сандене сеҥен ӱжеш забастовкым шижтара. Кужу жап шке вашмутым вучен огыл гынат, чаманаш логалеш, тудо тыгай огыл, тудо профсоюз организацийын вучена. Верысе профсоюз лидер-влакым кушташ полша протестым фабрик оза да полицийыш темдалмашым налеш, да вара тудлан приговорым судитлат лишаяш лийын. Пале кузе нуно Чикагоште мученик.

Икмыняр ий эртымеке, парижыште эртыше конгресс Социалист кокымшо икымше Интернационал лӱмеш событий, чикаго олаште эртен. 1889 ий икымше май пайрем эртаралтеш мероприятий, паша да тӱнямбал кече тиде увертарымаш кеча лийын.

Сеҥымаш пашаеҥ-влак

Ешартыш забастовка, чикаго ужатен XlX ий мучаште, шотлен пытарыдыме кучедалмаш уло, кудыжо жап дене пашазе толкыным уло. Тидлан кӧра ятыр йӧнжым саемдыме пашам шуктен кертеш. Таче ме адакат пашан кычалаш гынат, могай гарантийым пуышо пашам сулен налын, нуно кугу лектышыш шуыныт, как:

Паша ойыртемжат южо тӱнямбал кече

Кажне элыште икымше май, событий семын палемдалтын, тидым куштен, утларакше кугу олаште эртаралтше маршем, пашазе ден пашам саемдыме йӧн нерген ушештарымаш кучедалмаш манын йодеш.

Несмотря на то, что Чикаго олаште тиде пайрем лийже шочмо, США, тиде икымше кечыжым палемден эл май налын огыл. Амалым палемдаш лиеш тиде кече деч инициативым пашазе толкыным, нунын дене чак тудо социалистлан шотла.

Май португалий икымше официально огыл палемдалтын. Тидын дене кылдалтын, молан манаш гын, вара Революций вараксимпеледыш, тудын ылыжмыже да тудым 1974 ий 25 апрельыште пашазе класс португалий толкын лийза, тиде эн чот кокымшо кечыже палемдалтеш.

Тиде пайремышке ушненыт католик черке, икымше май пайрем увертарымаш святой Святой Иосиф пашазе.

1919 ий пашам ышташлан тӱнямбал организаций (МОТ) глобальное орган-влак шотышто, пашам виктарышаш

Días Festivos en el Mundo